Ayak-Ayak Bileği

Ayak Ağrısı
Ayak ağrısı, ayak tarağında “ayak topunda” ayak kavsiniz ile ayak parmaklarınız arasında kalan bölgede olan ağrı olup genellikle metatarsalji olarak adlandırılır. Ağrı, çoğunlukla ayağın orta kısmında bir veya daha fazla kemiğin merkezinde toplanır.

Ayak Ağrısının Sebepleri

Bazen ayak ağrısına, ayağın tabanının üzerinde şekillenen bir kallus (nasır) neden olabilir. Nasır, kemiğin üzerine yapılan aşırı bir basınca karşı bir cevap olarak, derinin geliştirdiği bir sertliktir. Normal olarak nasır ağrılı değildir, fakat gelişmenin devam etmesi, basıncı arttırabilir ve sonunda yürümede güçlük yaratır.

Çok sıkı veya çok gevşek ayakkabılar ayak ağrısına neden olabilirler.

Ayağın alt tarafındaki ağrı, ligamentin yırtılması veya eklemin inflamasyonu sonucu olabilir.

Tanı: Muayene yapılır. Gerekli tetkikler istenir. Ağrıya yol açan etkenler ortaya konur.

Tedavisi

Seyrek olarak kemik çıkıntısını veya şekil bozukluğunu düzeltmek için ameliyata gerekse de çoğu zaman pratik ölçüler faydalı olabilir.
Ayakkabı desteği (ortez) veya değişik tipte bir ayakkabı giymenizi tavsiye edilebilir.
Bazen sade bir ayakkabı satın almak problemi çözer. Ayak burnu geniş olan ayakkabılar ayağınızı sıkıştırmazlar. Ayakkabı topukları asla 5.5 cm daha yüksek olmamalıdır.
Ayaklarınızı iyice ıslatarak nasırları yumuşatmak ve sonra ölü deriyi bir sünger taşıyla veya nasır törpüsü ile çıkartmak, basıncı azaltmada kolaylık sağlayacaktır.

Ayakkabı giyiminde Tavsiyeler
Her iki ayakkabıyı da deneyin.
Ayakkabılarınızı günün sonunda deneyin. Ayaklarınız normal olarak bütün gün ayakta kalmaktan veya gün boyu oturmaktan şişer ve daha büyük olur.
Ayakkabılarınız dikkatli bir şekilde parmaklarınıza uyduğu kadar topuklarınıza da uymalıdır.
En uzun ayak parmağınız ile ayakkabının en son kısmı arasında 1 cm’lik mesafe olmalıdır.
Yeni ayakkabınızı daha büyük olan ayağınıza giyin. Bazı insanların bir ayağı diğerinden daha büyüktür.
Ayaklarınızda ayakkabılarınız varken, onların iyi uyup uymadığını ve rahat olup olmadıklarını anlamak için etrafta dolaşın.
Ayakkabıların numarası biçim ve markalarına göre farklılık gösterir. Hangi numaranın size uygun olduğuna bakmaksızın ayağınıza en uygun olan ayakkabıya karar verin.
Ayakkabılar ayağınızdayken ayak parmaklarınızı serbestçe kıpır kıpır oynatabilmelisiniz.
Ayakkabılarınızın sıkı olduğunu hissediyorsanız onları satın almayın. Onların zamanla ayağınıza uyacağına inanmayın.
5.5 cm’den daha yüksek topuklu ayakkabılar giymemelidirler.
Çoğu yüksek topuklu ayakkabılar sivri burunludur. Dar burunlu ayakkabılar ayak parmaklarını sıkar. Bu da onları doğal olmayan pozisyonda bir üçgen biçimine girmeye zorlar. Topuk yüksekliği ayak tarağının altındaki basıncı iki misli arttırdığı gibi ön ayağa daha büyük bir basınç yerleştirerek, ön ayağı ayakkabının sivri uçlu kısmına girmeye zorlar.

Ayak Bileği Burkulmaları

Ayak bileği tibianın ana eklem yüzeyinin dış kısımdan fibulanın desteklediği yuva ile talus kemiğinin eklem yapmasıyla oluşur.

Bu eklemdeki yapıyı ve kazalarındaki tedaviyi karmaşıklaştıran faktör ise içteki 4, dıştaki 3, ve üstte tibia fibulayı bağlayan 1 (syndesmos) bağdır.
Bu çok sayıdaki bağ yapısı eklemin kusursuz hareketinin kontrollü olmasını sağlar.

Ayak bileği burkulması sonrası ayak bileğinde;
Ağrı
Şişme
Kızarıklık, birkaç gün sonra morarma
Dokununca hassasiyet
Ağırlık verirken ağrı ve üzerine basamama şikayatleri görülür.

Tedavi :
En sık görülen yaralanma dış bağ yırtılmalarıdır.
Çok hafif olanları (grade I) dışında büyük çoğunluğuna alçı uygulanması gerekir.
Alçı uygulanmayan vakalarda bağlar tam formunda iyileşemez ve ayak bileğinde sürekli burkulmalar olur. Bu da zamanla kireçlenmeye neden olur.
Alçı süresi yaralanmanın ağırlığına göre 3-6 haftadır.
Çok ciddi olanlarda ameliyat gerekebilir
İç bağlar nadiren yırtılır ve büyük kısmına cerrahi müdahale gerekir.
Aksi halde bağ iyileşmez ve dış bağ yırtıklarına benzer biçimde öğütücü bir hareket gelişir ve kısa süre (1-3 yıl) ciddi kireçlenmeler oluşur.

Ayakkabıların primer amacı ayaklarınızı korumak ve incinmeleri önlemektir.Ancak bunun olması için ayakkabıların ayağa iyi uyması gerekirlidir.Yeterli derecede uygun olmayan ayakkabılar (çok dar ayakkabılar,çok kısa veya çok geniş ayakkabılar)rahatsızlığa, hasara ve hatta sürekli deformitelere sebep olurlar.

Ayakkabı seçiminde uygun ayakkabı için şu temel prensibi aklınızda tutun: Ayakkabılarınız, ayaklarınızın kalıbına uymalıdır; ayaklarınız zorlanmamalıdır. Ayağa iyi uymayan ayakkabının içindeki sıkışık ayaklar; ayaklarda hassasiyet, su toplaması, sertleşmeler(nasırlar) ve zamanla kalıcı şekil bozukluklarına neden olurlar.

Ayakkabının Anatomisi

Bir ayakkabı üç farklı kısımdan meydana gelir. .

Ayakkabı burnu (parmak kutusu=ayak parmakları ile ayakkabı arasında kalan mesafe=ayak tarağı) parmaklarınız için yer sağlayan ayakkabının bir şeklidir. Ayakkabı burnunun yuvarlak veya sivri oluşu parmaklar için gereken miktardaki sahayı belirleyecektir.

Ayak vampı genellikle bağcıkların yerleştirildiği ayakkabının en üst orta kısmıdır. Bazen bağcıkların yerine Velcro marka bantlar kullanılabilir.

Taban; İç taban ve dış tabandan oluşur. İç taban ayakkabının iç kenarı; dış taban yerle temas eden kısmıdır.Tabanın daha yumuşak olmasıyla ayakkabı darbeleri emebilir. (Yumuşak tabanlı ayakkabılar yerden gelen darbelerden etkilenirler.)

Topuk: Ayakkabının yükselmesini sağlayan ayağın en sonunun dip kısmıdır. Daha yüksek topuk ayağın ön kısmına daha büyük bir basınç yapar.

Ayakkabı yayı: Ayakkabının en son kısmı ayak biçiminin ortasına uymak için ayak yayının yanında hafifçe eğilen kısmıdır.

Ayakkabının yapıldığı madde ayağa uygun ve rahat olmalıdır. Daha yumuşak materyaller, ayakkabının ayağın üst kısmına denk gelen kısmının, basınç miktarını azaltırlar Sert materyaller, ayaklarda su toplanmasına neden olabilirler. Ayakkabıya destek vermek ve topuk etrafındaki maddeyi sertleştirmek için bir karşılayıcı kullanılabilir.

Ayak Giyimi İçin Tavsiyeler
Ayaklarınız değişik büyüklüklerde olabileceğinden satıcıya her iki ayağınızın uzunluğunu ve genişliğini ölçtürün.
Ayaklarınız ağırlık taşıdığında genişlediğinden ötürü ayaklarınız ölçülürken ayakta durun.
Günün akışında şişmeden ötürü ayaklarınız büyüyeceğinden ayaklarınızı günün sonunda ölçtürün.
Satın aldığınız ayakkabılar sizin en uzun ve en geniş ayak ölçünüze uydurulmalıdırlar. Ayakkabı burnu(parmak kutusu), geniş olmakla beraber çok fazla boşluk ayakların ayakkabı etrafında dönmesine, bu da muhtemelen ayakta su kabarcıklarına ve aşınmaya neden olabilir.
Ayakkabı parmaklarınıza olduğu kadar topuğunuza da dikkatli bir şekilde uydurulmalıdır. Emin olmak için topuğunuzun ayakkabının arkasından çıkmadığını kontrol edin.

Ayakkabıların ayaklarınızda rahat ve uygun olduğundan emin olmak için etrafta dolaşın.
Yalnızca büyüklüğüne(numarasına) bakıp ayakkabı seçmeyin. Herhangi bir marka ve stilde 10 numara olan bir ayakkabı başka bir marka ve stilde daha küçük veya daha büyük olabilir. Size iyi uyan ayakkabıları satın alın.
Mümkün olduğu kadar ayağınızın biçimine yakınlıkta uygun olan bir ayakkabı seçin.
Ayaklarınızı düzenli olarak ölçtürün. Yaşınız ilerledikçe ayaklarınızın büyüklüğü değişebilir.
Eğer ayakkabılar çok sıkıysa onları satın almayın. Zamanla ayak ayakkabıya uymak için ayakkabıyı ittirebilir veya gerebilir. Fakat bu, ayak ağrısına ve hasarına neden olabilir. Eğer bir ayağınız diğerinden çok büyükse, daha küçük olan ayağın ayakkabısına bir iç taban eklenebilir.
Modaya uygun ayakkabılar da rahat olabilirler.

Çocuk Ayakkabıları
Çocukların yürümeye başlayıncaya kadar çoğunlukla 12-15 aylık olana kadar ayakkabıya ihtiyaçları yoktur. Bu zamana kadar, emekleyen bebeklerin ayaklarını, korumak ve ılık tutmak için çoraplar ve patikler yeterlidir. Bununla birlikte; çocuğunuz ayağa kalkmaya ve yürümeye başladığında ayakkabılar incinmeden korumanın mükemmel bir şeklini sağlarlar. Çocuğunuz ayakkabı giymeye başladığında, evin içinde yalınayak dolaşmasına izin vermenizde bir sakınca yoktur.

Çocuğunuza ilk bir çift ayakkabı almanın iyi bir zamanı, ayağa kalkmaya ve yürümeye başladığı zamandır.Çocuk ayakkabılarında spesiyalize olmuş mağazaların olabileceği kadar, en geniş numara ve biçemdeki ayakkabıyı tavsiye etmeleri muhtemeldir ve doğru uyan bir çift ayakkabıdan emin olmak çoğunlukla çok zaman alacaktır.

Asla çocuğunuzun ayaklarını bir çift ayakkabıya uyması için zorlamaya çalışmayın.

Yumuşak, bükülebilen, ayakkabının içinde yeterince boşluk olan, spor bez ayakkabılar bütün yaşlarda çocuklar için ideal ayakkabıdır. Burun kısmı parmakların büyümesi için yeterli mesafeyi sağlayacak ve parmakların yeterli genişlikte hareket etmesine izin verecektir. ( ideal bir ayakkabı bir parmağın eninin gereğinden fazla uzunluğuna, çocuğun yaşı ve büyüme hızına bağlı olarak çeşitlilik göstermesine rağmen, çoğunlukla yaklaşık 3-6 aylık büyüme değerinde izin verecektir.)

Eğer çocuğunuz sıklıkla ayakkabılarını çıkartıyorsa, o ayakkabılar rahatsız olabilir.Periyodik olarak çocuğunuzun ayaklarında, çok sıkı ayakkabıların işaretleri olan; kızarıklık,sertlikler veya su toplaması gibi belirtilerin olup olmadığını kontrol edin.

Çocuğunuzun ayaklarının yeteri kadar büyüyüp büyümediğini garanti etmek ve daha büyük bir çift ayakkabıya karar vermek için, bir ayakkabı mağazasında periyodik olarak ölçtürün

Ayakkabıların primer amacının; incinmeyi önlemek olduğunu hatırlayın. Ayakkabılar, çocukların ayak deformitelerini veya ayağın büyüme gidişatını nadir olarak düzeltir. Eğer ciddi bir deformite varsa; alçılama, destekleme işlemlerine veya cerrahiye sıklıkla gereksinim olur. Bir problem sezdiğinizde çocuğunuzu hemen bir ortopedi cerrahına muayene ettirin.

Bileğin üzerinde bağlanan yüksek konçlu ayakkabılar, ayakkabılarını ayaklarında tutmada sıkıntısı olan, daha küçük çocuklar için tavsiye edilebilirler. Buna zıt olarak yaygın bir inanç; her şeye rağmen yüksek konçlu ayakkabıların ayak veya ayak bileğinin alçak kesim zıt taraflarının üzerinde (topuk ve taban kısmı üzerinde), destekleme koşullarında, avantaj sağlamadığıdır.

Erkek Ayakkabıları

Pek çok erkeğin ayakkabıları ayaklarına uyar ve ayakkabılarının yeterli horizontal (yatay) ve vertikal (dikey) boşluklu geniş burunları, alçak topukları(çoğunlukla yarım inç yükseklikte) vardır. Tabanlar deri gibi sert veya krep gibi yumuşak her ikisi de aşınabilen materyalden yapılmıştır, fakat daha yumuşak tabanlar daha rahat olmaya meyillidirler. Eğer uzun süre ayakta kalıyorsanız, bükülebilir tabanlı, yumuşak ayakkabılar ayağınızı koruyacak ve rahat tutmaya yardım edecektir.

İş ayakkabıları

İş ayakkabıları, çalışanların mesleklerine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. Botlar ayakları yaralanmalardan korumak için kalın deriden ve çelik burunlu yapılır. Çeşitli derecelerde aşağı ve yukarı çekilebilen botlar da elverişlidir.

Kadın Ayakkabıları

Alçak topuklu (2.5 cm veya daha az) ve geniş burunlu ayakkabılar, kadınlar için ideal seçimdir. Gereğinden büyük olan burun kısmının, ayağın ön kısmına yer sağlaması önemli olduğu kadar, topuğun da uygun olmasına karar verme önemlidir.

Yüksek topuklu, sivri ayakkabılar bir çok ortopedik problemlere, parmaklarda ayak bileklerinde, dizlerde, kalça, ve sırta kadar uzanan rahatsızlıklara veya hasara neden olurlar. Çoğu yüksek topuklu ayakkabıların, dar parmaklarla doluşmuş sivri uçlu burunları vardır, ve onları doğal olmayan bir üçgen biçimini almaya zorlarlar. Bu ayakkabılar ön ayakta ve ayak tarağında aşırı bir baskı uygulayarak, vücut ağırlığını düzensiz olarak dağıtırlar. Bu düzensiz ağırlık dağılımı, çoğu yüksek topuğun karakteristiği olan; dar burunla birleştirildiğinde ağrılı bunyonlar,çekiç parmak ve diğer deformiteler ortaya çıkar.

Topuk yüksekliği, ayak tabanı üzerinde oluşan basınçta, dramatik bir farklılık yaratır. Topuk yüksekliği gibi artışlar, ayak tarağının altındaki basıncı, ikiye katlar ve ön ayak üzerine daha büyük bir basınç yerleştirerek, ön ayağı sivri uçlu burunun içine doğru zorlar. Alçak topuklu ayakkabılar bile ayağa iyi uymadıkları taktirde, problemlere sebep olabilirler.

Atletik Ayakkabılar

Atletik ayakkabıların amacı, sporcuya daha fazla çekme gücü vermek için yaptığı sporda, ayaklarını spesifik sıkıntılardan korumaktır. Örneğin bir koşu ayakkabısı tasarımı, bir aerobik ayakkabısının tasarımından farklıdır.Tasarımdaki farklılıklar ve materyaldeki çeşitlilik; ağırlık, bağcık özellikleri ve atletik ayakkabılar arasındaki diğer faktörler, ayakların çok fazla strese karşı korunması gerektiğine işaret eder. Uygun atletik ayakkabıda en önemli bileşen, ayakkabının rahatlığıdır. Ayağa iyi uydurulmuş ayakkabı su toplanmasını ve diğer deri irritasyonlarını azaltır.

Çekiç parmak; ikinci, üçüncü veya dördüncü ayak parmağında gelişebilecek bir deformitedir. Bu durumda ayak parmağı, ortadaki ekleminden kıvrılır ki bu biçim çekice benzer. Başlangıçta çekiç parmaklar esnektirler ve basit önlemlerle düzeltilebilirler. Fakat, tedavi edilmemiş şekilde bırakılırlarsa sabit hale gelirler ve bu durumda ameliyat gerekir.

Çekiç parmağı olan insanlarda, ayak parmaklarının orta eklemlerinin tepesinde veya eğilen kısmın üzerinde, nasırlar ve kalluslar (sertlikler) oluşabilirler.Bu kişiler aynı zamanda, ayak parmaklarında veya ayaklarında ağrı hissedebilirler ve rahat ayakkabılar bulmakta zorlanırlar.

Çekiç Parmağın Sebepleri

Çekiç parmaklar, ayağa düzgün olarak uymayan ayakkabılardan veya bir kas dengesizliği sonucu ortaya çıkar. Çoğunlukla bir veya birden fazla faktörün kombinasyonu söz konusudur. Kaslar ayak parmaklarını hem düzeltmek, hem de bükmek için bir çift olarak çalışırlar.Eğer ayak parmağı bükülür ve yeteri kadar uzun bir pozisyonda tutulursa kaslar sıkılaştırılırlar ve dışarıya doğru gerilemezler.

Ayak parmaklarına doğru daralan ayakkabılar, ayağınızın ön kısmını küçük gösterirler. Fakat aynı zamanda, küçük ayak parmaklarınızı bükülmüş pozisyona doğru iterler. Ayak parmakları, ayakkabıya sürtünerek nasırlar ve kallusların oluşmasına neden olacak şekilde daha fazla kötüleşirler.
Daha yüksek topuk, ayağı aşağıya doğru zorlar ve ayak parmaklarını sıkıştırır ve basıncın artmasıyla parmak bükülmesi ortaya çıkar. Sonuç olarak ayak parmaklarının kasları, hatta ayak parmakları ayakkabı tarafından hapsedilmemişlerse bile ayak parmaklarını düzeltmek için yetersiz kalır.

Tedavi

Konservatif tedavi; yumuşak, ayak parmaklarıyla ayakkabı arasındaki mesafesi geniş ayakkabılarla başlar. Ayakkabılar en uzun parmağınızdan 1 cm daha uzun olmalıdır. (Not:pek çok insanda ikinci ayak parmağı ayak baş parmağından daha uzundur.) Sıkı, dar, yüksek topuklu ayakkabılar giymekten kaçının. Çekiç parmağınıza yer sağlayabilecek, ayak parmakları ile ayakkabı arasındaki mesafenin derin olduğu ayakkabılar bulabilmelisiniz. Veya bir ayakkabı tamir dükkanında ayak ayakkabının burun kısmını gerdirerek, ayak parmaklarının etrafındaki kısmı büyüttürebilirsiniz. Ayaklarınızın diğer bölgelerini kıstırmadığı veya sürtünmediği sürece sandaletler yardımcı olabilir.

Doktorunuz, evde yapabileceğiniz kasları kuvvetlendirmek ve germekle ilgili bazı ayak parmağı egzersizleri tarif edecektir. Örneğin, nazikçe ayak parmaklarınızı gerebilirsiniz. Ayak parmaklarınızı, yerden bir şeyler toplamak için kullanabilirsiniz. Televizyon izlerken veya okurken ayağınızın altına bir havlu koyup, ayak parmaklarınızla havluyu buruşturmaya çalışabilirsiniz.

Şikayetlerinizi hafifletmek için bantlar, yastıklar veya nasır petleri tavsiye edişebilir. Şeker hastasıysanız dolaşım azlığı veya ayaklarınızda hissizlik varsa, doktorunuza danışın.

Eğer konservatif tedavi yeterli gelmiyorsa, çekiç parmak ameliyatla düzeltilebilir. Çoğunlukla ameliyat, lokal anesteziyle gerçekleştirilir. hangi ameliyatın yapılacağına rahatsızlığın ciddiyetine göre karar verilir. Ameliyattan sonra bazı sertlikler, şişme ve kızarıklık ve ayak parmağının, ameliyattan önceki boyuna göre daha uzun veya daha kısa olması olabilir.

Çocuğunuzun ayağında basarken düz, otururken veya parmak uçlarındayken normal ayak içi girintisi görülüyorsa buna esnek düz tabanlık denir. Bu durum aileler için büyük bir endişe kaynağıdır.

Bu durumda genellikle;
Ağrısızdır,
Yürüme veya spor sırasında ara vermeyi gerektirmez,
Zaman içinde cerrahi ve diğer herhangi bir tedaviyi gerektirmeden düzelir.

Esnek düz tabanlıkta normal kas fonksiyonuna sahiptir, eklem hareketleri normaldir.

Ayak iç kısımdaki girinti bebeklikte yoktur. Büyüdükçe bu ark (kavis) gelişir. Bu süreç 3 yılı bulur. Esnek düz tabana sahip çocuklarda taban arkının gelişimi 5-7 yaşlarına kadar devam eder.

Esnek düz tabanlıkta özel ayakkabı veya bot gerekmez.

Buluğ çağında ağrılı ayaklarda, ağrının nedenini araştırılır. Ağrı genellikle, gergin aşil tendonuna veya sert düz tabanlığa bağlı olabilir. Çocukların giyilmiş ayakkabılar ile doktora götürülmesi önemlidir, çünkü doktorlar için ayakkabılarının uygunluğunu ve aşınmanın nerede olduğunun görülmesi tanıda çok önemlidir.

Esnek düz tabanlık dışında, düz tabanlığa neden olan bazı durumlar da vardır. Bunların ayrıca araştırılması gerekir. Bunların tedavileri, esnek düz tabanlıktan tamamen farklıdır.

Tedavi
Eğer çocuğunuzda aktiviteye bağlı ağrı veya yorgunluk oluyorsa öncelikle aşil tendonunu germe egzersizi verilir. Bazen aşil gerginliğini azaltmak için fizik tedavi ve alçılama da gerekebilir. Hala rahatsızlık devam ediyorsa bir tabanlık verilir. Tabanlık, ağrı ve yorgunluğu azaltırken ayakkabı ömrünü uzatır. Bunlara rağmen devam eden ağrıda cerrahi tedavi önerilebilir. Ancak çok az sayıda esnek düz tabanlık zaman içinde cerrahi tedavi gerektirir.

Doğuştan Çarpık Ayak
Doğuştan çarpık ayak( pes ekinovarus=PEV) en sık doğumsal hastalıklardan biridir.
Her 1000 doğumdan birinde görülür.
Neden olduğu bilinmemektedir.
Her 3 vakadan 2’si erkek bebektir. Ailede varsa olasılık iki katına çıkar.
Topuklar ve parmaklar içe doğru dönmüştür.
Kısalık özellikle tek taraflı vakalarda belirgindir.
PEV ağrısızdır, düzeltilebilir ve bebeğiniz normal bir yaşama dönebilir.

Düzeltme ve alçılama

Tedavi doğumdan hemen sonra başlar. Amaç ağrısız, fonksiyonel bir basma elde etmektir.

Ayak nazikçe normal pozisyona getirecek biçimde gererek düzeltilir ve düzeltmeyi korumak için alçıya alınır. Düzeltme tedrici olarak her hafta tekrarlanır. Tam normal pozisyona gelmesi aylar alabilir. Alçılama genellikle 6-12 hafta sürer.

Düzelme meydana geldiğinde bunun korunması için yürüme yaşına kadar özel ortez giyilir. Ayak ve baldır kasları, 3 ile 7 yaşına kadar ayağı eski pozinyonuna döndürmeye çalışır. Bu nedenle 7 yaşına kadar çocukların izlenmesi ve bu arada gerekirse cerrahi müdahaleler yapılması önemlidir.

Cerrahi tedavi

Bazen germe ve alçılama bebeğinizin ayağını tam düzeltmeyebilir.Bu durumda cerrahi tedavi gerekir. Cerrahi tedavi 3-12 aylıkken yapılabilir ve tek seansta ayaktaki bütün kemik, bağ ve tendon bozuklukları düzeltilir. Ameliyat sonrası 6-8 hafta alçı uygulaması ardından özel ayakkabı giyilir.

Tedavi edilmeyen çocuklarda çok ciddi sakatlık ve yürüme bozukluğu oluşur. En iyi sonuçlar 1 yaş altındaki cerrahilerden alınır.

En mükemmel sonuç alınan tedavilerde bile hasta ayak 1-1.5 numara daha küçük, daha az hareketli ve baldırı daha ince olur.

Bu bölüm yapım aşamasındadır.

Bu bölüm yapım aşamasındadır.

Ayak başparmağınızın başladığı yerde (tarak kemiği ile parmağın başlağı eklemde) şişlik, çıkıntı varsa halluks valgus’unuz var demektir. Kadınların neredeyse % 40 ında bu yakınma vardır. Bu hastalıkta %70 oranında genetik bir eğilim vardır. Bunun dışında uzun yıllar topuklu, sivri burunlu ayakkabı giyenlerde de meydana gelebilir. Bu nedenle bu rahatsızlığı olan her 10 hastadan 9 u kadındır.

Bu çıkıntı ayakkabı içinde sıkışınca ciltte kızarıklık ve ağrı olur. Zaman içinde cilt altındaki “bursa” denilen kesecik su toplar ve ağrı-şişlik artar, yakınmalar daha belirgin hale gelir. Uzun zaman devam eden eklemdeki kötü pozisyon kireçlenmeye neden olur. Bu aşamadan sonra yakınmalar iyice artar, ilaç ve diğer tedavi yöntemleri başarısız olur. Tedavinin kireçlenme başlamadan yapılması, ilerideki tedavi başarısını belirleyen ana faktörlerden biridir.

Başparmak zamanla 2. parmağın altına veya üstüne doğru ilerleyebilir. Bu sorunlara nasırlar eşlik eder.

Adolesan halluks valgus
Özelliklede 10-15 yaş arası kızlarda görülür. Bu yetişkinlerinkinden farklı olarak ağrısızdır. Ağrı oluşursa aşağıda anlatılan koruyucu önlemleri almak gerekir. Bu şekil bozukluğu ileri yaşlarda artacağı için büyüme tamamlanınca cerrahi tedavi önerilir.

Koruyucu tedavi
Özellikle dar, sivri burunlu, 5 cm den yüksek topuklu ayakkabılar giyilmemelidir. Ayakkabı içinde başparmak ile 2. parmak arasında makara biçiminde destekler (parmak arası makarası) kullanılması da yardımcıdır. Ağrı kesici ve ödem giderici ilaçlar yakınmaların azaltılmasında yardımcıdır.

Bu tür tedaviler yakınmaları giderebilir ama anatomik rahatsızlığı ortadan kaldırmaz. Koruyucu önlemler bırakıldığında yakınmalar devam eder.

Ne zaman ameliyat gerekir?
Cerrahi olamayan önlemler sizi tatmin eden bir sonuç vermediyse size cerrahi gerekir denilebilir.
Günlük aktiviteleri kısıtlayan ağrı.
Başparmakta, uzun süreli, dinlenme ve ilaçla geçmeyen şişlik ve kızarık.
İkinci parmağın yönünü değiştirecek kadar şekil bozukluğu değişikliği
Baş parmakta sertlik. Bükülme ve esneme zorlukları.

Cerrahinin size mükemmel bir ayak sunacağına dair gerçekçi olmayan iddialardan sakının. Cerrahinin amacı mümkün olduğu kadar ağrıyı azaltmak, ve deformiteyi mümkün olduğu kadar düzeltmektir. Kozmetik olarak anlaşılmamalıdır.
Başarı oları nedir? Halluks valgus ameliyatlarında % 85-90 civarında tatmin edici sonuçlar alınmaktadır.

Ameliyat Sonrası İçin Gerçekçi Beklentiler Neler Olmalı?

Karar vermede bir önemli faktör; ameliyatın sağlayabileceği yararları bilmektir. Hastalar; büyük çoğunlukla ağrılarının azaldığını ve baş parmaklarının şeklinin düzeldiğini görür.

Ameliyatın sonucu, size daha küçük ve dar burunlu ayakkabılar giymenize izin vermeyecektir. Hatta hayatınızın geri kalanında bazı ayakkabı sınırlamalarınız olacaktır.

Bunyon deformitesinin esas sebebinin sıkı giyilen ayakkabılar olduğunu hatırlayın. Eğer o tip ayakkabıları giymeye geri dönerseniz bunyonunuz yeniden ortaya çıkacaktır.

Ameliyata Hazırlık

Kan örnekleri, EKG akciğer grafisi ve idrar tahlili istenir. Anestezi uzmanı hastayı değerlendirir. Uygulanacak anestezi sekline karar verilir.

Ortopedik Değerlendirme

Röntgenlerin değerlendirilmesi

Ameliyat kaç saat sürer?

Hastalar ameliyathaneye alındıktan ve uygun anestezi işleminden sonra, steril ortam için ilgili bacak silinmekte ve örtülmekte sonrasında operasyon sistemleri kurulmaktadır. Bu ortalama 40 dakika bir zaman gerektirmektedir. Ameliyat yaklaşık bir saat kadar sürer. Aynı gün veya ertesi gün hastaneden ayrılabilirsiniz.

Ameliyat seçenekleri
Halluks valgusta ameliyat seçeneği vardır. Hangi ameliyatın yapılacağına, bazı ölçümler ve muayene bulguları ile karar verilir.
Çıkıntının alınması: Başparmak kenarındaki çıkıntının alınmasıdır. Nüks sıktır. Operasyon sonrası alçı gerektirmez.

Osteotomi: Tarak kemiğinin değişik seviyelerden kesilerek yeniden yönlendirilmesidir. Günümüzde en çok tercih edilen yöntemlerdir. Hastalığa neden olan anatomik bozukluğun düzeltilmesini sağlarlar. Tercih edilen yönteme göre alçı gerekebilir veya gerekmeyebilir.

Eklemin kesilmesi: Aşınmış ve biçimi bozulan eklemin kesilerek çıkarılmasıdır. İleri yaşlarda en sık tercih edilen prosedürlerdendir. Alçı gerektirmez. Ancak parmakta kısalmaya neden olur.

Eklemin dondurulması: Aşınmış eklem yüzeyinin ortadan kaldırılarak başparmak tabanındaki eklemi oluşturan tarak kemiği-parmak kemiği uygun pozisyonda birbirine tespit edilir. İki kemiğin birbirine kaynaması sağlanır. Özellikle kireçlenmenin ön planda olduğu vakalarda tercih edilir.

Ameliyat sonrası süreç nasıldır?

Cerrahinin başarısı büyük ölçüde sizin doktorunuzun önerilerini ne ölçüde uyguladığınıza bağlıdır. Özellikle ameliyat sonrası ilk üç hafta çok önemlidir.
İlaçlar: Ameliyat sonrası antibiyotik kullanımı genellikle rutindir. Ağrı kesicilere ilk günlerde ihtiyaç olmaktadır.
Pansuman ve bandajlar: Hastaneden genellikle parmağınızı uygun pozisyonda tutan bir bandajla çıkarsınız. Bazen alçı yapmak gerekebilir. Bunları genellikle 4-6 hafta korumanız gerekir. Dikişler alınana kadar pansumanınızı doktorunuz dışında kesinlikle açtırmamalısınız. Kesinlikle ıslatmamalısınız. Yaranızda koku, ıslanma, pansumanın kirlendiğini hissederseniz zaman geçirmeden doktorunuza başvurunuz.
Ayağa basma: Seçilen ameliyat tipine göre, ayağa değişik yük verme önerileri olabilir. Bunlara mutlaka uymalısınız. Bazı ameliyat tiplerinde mutlaka koltuk değneği kullanmak gerekirken bir kısmında gerek yoktur.
Şişme: Hangi ameliyat tipi seçilirse seçilsin ilk hafta hatta 15 gün mümkün olduğu kadar ayağın yukarıda tutulması çok önemlidir. Bu ödemin hızla azalmasına ve daha iyi bir yara iyileşmesine neden olur. İlk günler her saat başı 15 dakika buz uygulaması şişlik ve ağrının kontrolünde önemlidir. Buz, su sızdırmayan bir torba içinde olmalı ve bir havlu üzerinden uygulanmalıdır.
Ayakkabı giyimi: Dikişler alındıktan, alçı ve bandajlar kaldırıldıktan sonra hastalar spor ayakkabılar, ucu geniş topuksuz ayakkabıları giymeye başlarlar. Topuklu ve sivri burunlu ayakkabılara 6 ay sonra izin verilir.

Egzersizler

Ameliyattan hemen sonra; ayak bileğinizi yukarı ve aşağı hareket ettirin. Bu egzersizi iyileşme odasında periyodik olarak saatte 2-3 kez 2-3 dakika süreyle yapın.

Aşağıda tarif edilen egzersizlere başlama zamanı, seçilecek ameliyat tipine göre değişir. Genel olarak sargılarınızı çıkarttığınız zaman, günde iki veya üç kez 20 dakika egzersiz yapmanız gerekir.

Havlu Kıvırmak: Yere küçük bir havlu koyun ve sadece parmaklarınızı kullanarak havluyu kendinize doğru kıvırın. Havlunun sonuna bir ağırlık koyarak direnci arttırabilirsiniz. Gevşeyin ve bu egzersizi 5 kez tekrarlayın.

Parmak Kaldırmak: Parmak Kıvırmak- Her iki pozisyonda 5 saniye tutun ve 10 kez tekrarlayın.
Baş Parmak Çekişleri: Her iki ayak parmağınıza lastik bant geçirin ve lastiği çekerek iki baş parmağınızı birbirinden uzaklaştırın. 5 Saniye tutun ve 10 kez tekrarlayın.
Parmak Çekişleri: Bütün parmaklarınızın etrafına kalın bir lastik bant geçirin ve parmaklarınızı ayırın. 5 Saniye kalın ve 10 kez tekrarlayın.
Parmak Sıkıştırma: Parmaklarınızın arasına küçük mantarlar yerleştirin ve 5 saniye sıkıştırın. 10 Kez tekrarlayın.
Bilye Toplama- Yere 20 tane bilye koyun Ayağınızla her seferinde bir bilye alın ve bir kaseye koyun. 20 Bilye ile tekrar edin.

Aktivitelere Dönüş Süreci Nasıldır?

Kısa mesafelerde yürüme: Ameliyattan sonra kısa mesafe yürüme ve diğer günlük işlerinize yavaş yavaş başlayın. Bu erken aktivite, iyileşmenize yardım eder ve hareketliliğinizi yeniden kazandırır.

Yürüme: İlk kez atletik ayakkabıları giyebildiğinizde egzersiz için yürümeye başlayabilirsiniz. Uygun zaman seçilecek ameliyat tipine göre değişir.

Koşma: Ağrı olmadan yürüyebildiğinizde artık koşabilirsiniz.

Diğer Sporlar: Ağrı olmadan koştuğunuzda, yarışma sporlarına geri dönebilirsiniz. Bunlar takım sporlarını, aerobikler ve step-tırmanmayı içerir.

Hareket veya egzersizden sonra ayağınızda orta derecede ağrı veya şişme olabilir. Ayaklarınızı yükseğe kaldırın ve buz uygulayın. Egzersiz ve aktivite sürekli olarak gücünüzü ve hareketliliğinizi arttıracaktır.

Koltuk Değneğiyle Yürüme: Koltuk değneklerinizi veya yürütecinizi kullanırken dik durun, kısa bir mesafe öne ilerletin, sonra ameliyatlı ayağınızı ileriye doğru atın, topuğunu yere değdirin. Böylece ağırlığınızın çoğu topuğunuzda kalabilecektir. Sonra tüm ağırlığınızı koltuk değneklerine ve ameliyatlı ayağınızın topuğuna vererek sağlam bacağınızı ilerletin.

Riskler nelerdir?

Komplikasyon görülme oranı %8-10 civarındadır
En sık komplikasyon enfeksiyondur. Erken farkedilen ve önlem alınan enfeksiyonlar sorunsuz tedavi edilebilir. Geç kalan vakalarda yeni bir cerrahi gerekebilir.

Enfeksiyonu işaret eden aşağıdaki durumlar ortaya çıkarsa,
Ateşiniz çıkarsa
Titreme olursa
Ameliyat bölgesinde akıntı, ısı artışı veya kızarıklık olursa
Artan veya azalmayan ağrı durumunda
Diz altında-ayak üzerinde belirgin bir şişlik olursa, derhal doktorunuzu arayın

Diğer komplikasyonlar cerrahi sırasında sinir kesilmesi sonucu başparmakta kalıcı his kaybı, devam eden ağrı, çıkıntının nüksü, eklemde kısıtlılık, cerrahi tesbit yönteminde yetersizlik olarak sayılabilir.

Her gün, çoğu kişi zamanlarının çoğunu binlerce adım atmaya eşdeğer sürede, ayaklarının üzerinde harcarlar. Yürüme, ayaklarınızın üzerine vücut ağırlığınızın 2-3 katına eşdeğer bir basınç ekler.

Gerçekten, birçok ayak probleminden yürüyüş değil de yürüyüş ayakkabılarınız sorumludur. Örneğin nasırlar, kemiklerin ayakkabıları zıt yönde itmesinden ve deri üzerine basınç yapmasından kaynaklanan sertleşmelerdir. Derinin yüzey tabakası sertleşir ve altındaki dokuları irrite ederek (tahrik ederek) aşağı doğru yapılaşır.

Sert nasırlar, çoğunlukla parmakların üzerinde ve küçük ayak parmağının kenarında yerleşirler.

Yumuşak nasırlar açık yaralara benzerler ve birbirine sürtünen parmaklar arasında gelişirler.

Nasırların sebepleri

Ayağa uymayan ayakkabılar. Eğer ayakkabılar çok sıkıysa, ayağınızı artan bir basınçla sıkıştırırlar. Eğer ayakkabılar çok gevşekse, ayak kayabilir ve ayakkabıya karşı sürtünebilir.
Çekiç parmak ve pençe parmak gibi ayak parmağı deformiteleri
Ön ayakta basınç artışına neden olan yüksek topuklu ayakkabılar
Ayakkabının bir dikiş yerine veya ayakkabının içinde bir dikişe sürtmesi
Uygun olmayan kısa çoraplar

Teşhis ve Tedavi

Nasırlar kolaylıkla görülebilirler. Ortalarında sarımtırak, ölü dokuyla sarılmış hassas bir noktaları olabilir. Nasırlarda olduğu gibi ayak problemlerini tedavi etmek çaba gerektirir.

Bu problemlerin tekrar oluşmaması için doktorunuzla beraber çalışmaya ihtiyacınız vardır.

Derinin normal dış hatlarını yeniden düzenlemek ve ağrıyı hafifletmek için, doktorunuz, derinin ölü tabakasını bistüri ile tıraş ederek azaltabilir. Bu işlem, özellikle yetersiz bir dolaşımınız ve görme bozukluğunuz varsa veya ayağınızda hissizlik mevcutsa, kendi kendinize değil profesyonel biri tarafından yapılmalıdır.
Eğer doktor nasırın altında ayak parmağı deformitesi gibi bir problem tespit ederse bunu bunu ameliyatla düzeltebilir.

Evde:
Düzenli olarak ayaklarınızı iyice ıslatıp bir sünger taşı veya nasır törpüsü kullanarak nasırınızı yumuşatabilir ve büyüklüğünü azaltabilirsiniz.
Nasırın üzerine yuvarlak-şekilli köpük peti koymak nasırın üzerindeki basıncın hafiflemesine yardım edecektir. İlaç içermeyen nasır petleri kullanın; ilaçlı petler irritasyonu arttırabilir ve enfeksiyonla sonuçlanır.
Ayak parmaklarınızın arasına, yumuşak nasırlara yastık olarak yardım etmesi için bir parça kuzu yünü (pamuk değil) yerleştirin.
Ayak parmaklarına geniş bir alan sağlayan ayakkabılar giyin.

Tırnak batmaya başladığında sertleşma, şişme ve hassaslaşma başlar. Daha sonra enfeksiyon başlar ve çok ağrılı olur. Bu dönemde tırnak yatağı kenarında cerahat görülebilir, zamanla cilt tırnak üzerine büyümeye başlar.

Tedavi
İltahaplı batık tırnak tedavisinde öncelikle ayak günde 5-6 kez sıcak, sabunlu suya sokulur. Bu sırada batmış tırnağınızı nazikçe çıkararak altına küçük bir pamuk veya mumlu diş ipi koymaya çalışın. Koyduğunuz parçayı her gün değiştirin.

Enfeksiyon ciddi ise antibiyotik verilir. Düzelinceye kadar sık sık çoraplarınızı değiştirin, sandalet giyin ve uzayınca tırnağınızı köşeli kesin.

İyileşme sağlanamazsa, lokal anestezi ile tırnağın bir kısmı, tırnak yatağı ile birlikte alınır.

Korunma
Bu riskten korunmak için tırnak kenarlarını yuvarlak değil köşeli (düz) kesin. Tırnak uzunluğunu cildi geçecek biçimde tutun. Tırnak kenarlarını koparmayın. Çok sıkı çorap veya ayakkabılardan sakının. Ayaklarınızı her zaman temiz tutun.

Topuk Ağrısı
Topuk ağrısı çok sık görülen bir sorundur. Her nasılsa pek çok insan, topuk ağrısının erken belirtilerini görmezden gelmeye çalışır ve aktivitelerini sürdürmeye devam eder. Hassas ve acıyan topuğunuzu kullanmaya devam ettiğinizde, topuk, daha da kötüleşecek, bir çok sorunlara yol açacak ve kronikleşecektir.

Değerlendirme ve Tedavi

Topuk ağrısının bir çok sebebi vardır.

Fakat temel olarak iki ana grupta toplanırlar: Topuğun altındaki ağrı ve topuğun arkasındaki ağrı.

Topuğun Altındaki Ağrı

Eğer topuğunuzun altı acıyorsa, ayak tabanınızın altındaki dokuların inflamasyonu (yangısı) ile ilgili olarak bir veya daha fazla durum söz konusudur:
Plantar fasitis (subkalkaneal ağrı): Çok fazla koşma ve zıplama, ayak parmaklarının alt kısmına doğru topuk kemiğine bağlanan doku bantlarının (fascia) inflamasyonuna neden olur. Ağrı topuğunuzun altında ve merkezinde toplanır, başlangıçta orta derecededir, fakat gece boyunca dinlenmenizden sonra ilk adımı attığınızda, aniden şiddetlenir.
Tedavi: Özel egzersizle, şişmeyi azaltmak için ilaç tedavisi ve ayakkabınızın içine yerleştirilen bir topuk yastığı faydalı olabilir.

Topuk Dikeni: Plantar fassitis uzun süre devam ederse fascia doku bantlarının topuğa bağlandığı yerde, bir topuk dikeni (kalsiyum tortusu) şekillenir. Röntgen çektirebilir. Tedavi çoğunlukla, plantar fassitisle aynıdır.

Topuğun Arkasındaki Ağrı

Eğer topuğunuzun arkasında ağrı varsa, aşil tendonunun topuk kemiğinin içine sokulduğu yerdeki sahanın inflamasyonu söz konusudur. Bu durum, sıklıkla, çok fazla koşma veya topuğun arka kısmına sürten ayakkabıların giyilmesi sonucu ortaya çıkar.

Topuk arkasındaki ağrı zamanla, derinin kalınlaşmasına hassas, şiş ve kızarık bir hal almasına sebep olur. Ağrı, istirahatten sonraki ilk harekete başladığınızda alevlenir. Röntgen grafisine ek olarak MRG gerekebilir.

Tedavi;
Ağrıya yol açan aktivitelerden sakınmak ve arkası açık ayakkabılar giymek gerekir.
Topuk yükseltici kullanılabilir.
Aşil tendonunuzu öne doğru eğerek bir duvara karşı gerin ve ayak düzlüğünüzle ve destekle ile yükseltilmiş topuğunuzla duvar zemini üzerine basarak germeye devam edin.
Ağrı ve şişlik ilaç kullanılabilir.
İnflamasyonu azaltmak için topuğun arkasına buz uygulanabilir.
Sterid (kortizon) enjeksiyonu uygulanabilir.

İyileşme sağlanamazsa ameliyat gerekebilir